(TBKTSG Online) - Chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam hầu như không thay đổi sau gần một thập niên, tính từ năm 2006 cho đến nay, và do đó, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế không được cải thiện nhiều, theo các chuyên gia tại một hội thảo về hội nhập kinh tế tại TPHCM hôm nay, 5-2.
Bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinh tế, đã cảnh báo tại hội thảo "Doanh nghiệp Việt Nam – hội nhập kinh tế thế giới giai đoạn mới" do Công ty TNHH Tư vấn kinh doanh hội nhập Toàn cầu (GIBC) tổ chức chiều 5-2 tại TP.HCM, rằng nếu không có những thay đổi mạnh mẽ thì kinh tế khó mà tăng trưởng cao.
Bà Phạm Chi Lan nói: "Có hai phương án cho Việt Nam đến năm 2035: Bứt phá lên với tốc độ tăng trưởng 9%/năm, Việt Nam sẽ vược lên và có thu nhập cao. Nhưng hài lòng với mức 5-6% như hiện nay, thì đến thời điểm đó, thu nhập đầu người vẫn chỉ ở mức 10.000 đô-la Mỹ mỗi năm".
Cạnh tranh của nền kinh tế ít cải thiện
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận định, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và doanh nghiệp Việt Nam không được cải thiện nhiều. 20 năm kể từ khi gia nhập ASEAN, Việt Nam vẫn chưa thoát ra khỏi số bốn nước lạc hậu nhất của khu vực.
Nền kinh tế vẫn dựa trên yêu tố cơ bản là nhân công rẻ - nền sản xuất gia công - chứ chưa dựa trên năng suất lao động và sự sáng tạo. Chất lượng về nguồn nhân lực từ 2006 đến nay không có sự thay đổi. Lực lượng lao động vẫn đa số không có kỹ năng.
Năng suất lao động của Việt Nam ở mức thấp. Cơ cấu xuất khẩu khá lạc hậu. Đa phần là sản phẩm có độ phức tạp thấp. 70% xuất khẩu của Việt Nam là nhóm hàng có mức phức tạp thấp. Tỷ lệ này chỉ hơn Lào với 79% và Campuchia 94%.
Ông Herb Cochran, Giám đốc điều hành Amcham Việt Nam, cũng cho rằng sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam đa số thuộc nhóm hàng đơn giản như may mặc, giày da… Xuất khẩu còn phụ thuộc nhiều vào doanh nghiệp nước ngoài khi có đến 68% tổng kim ngạch từ khu vực này.
Trước khủng hoảng toàn cầu, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam chỉ thua Trung Quốc, nhưng sau khủng hoảng thì Việt Nam thua cả Philippines, Indonesia...
Trong cơ cấu kinh tế thì ưu đãi cho doanh nghiệp nhà nước, đến doanh nghiệp FDI, cuối cùng mới đến doanh nghiệp tư nhân.
Ngay cả doanh nghiệp tư nhân cũng đang giảm về quy mô vốn, số lao động. Đáng lẽ sau nhiều năm mở cửa doanh nghiệp tư nhân phải lớn lên chứ không phải nhỏ lại và "li ti hóa" như hiện nay.
Ông Herb Cochran, cũng đưa ra lời khuyên, chính phủ nên ưu tiên những hợp đồng cho các doanh nghiệp nhỏ, tạo ra chuỗi cung ứng để hỗ trợ các doanh nghiệp loại này. Và chính sách nên làm từ dưới lên chứ không phải từ trên xuống.
Các dự báo cho 2015
Nhận định về nền kinh tế trong năm vừa qua, ông Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright tại Việt Nam, cho rằng tăng trưởng kinh tế trong năm 2014 ở mức gần 6% là có cơ sở. Ông Thành đưa ra bốn yếu tố tạo ra tăng trưởng này.
Thư nhất, về phía cung, đó là sự phục hồi công nghiệp sản xuất, chế biến. Năm 2014 công nghiệp trong nước tăng hơn 8% và được cải thiện qua từng tháng.
Dù giá dầu thô trên thị trường thế giới có suy giảm, nhưng Việt Nam vẫn đẩy mạnh xuất khẩu dầu thô. Sản lượng xuất khẩu dầu thô trong năm 2014 tăng gần 9%.
Về phía nhu cầu, dù bán hàng trong nước có tốc độ tăng trưởng chậm (5 – 6%), nhưng xuất khẩu tăng mạnh, có thặng dư.
Đầu tư công trong những năm trước được siết chặt, nhưng trong năm 2014 đã tăng hơn 11%, song song với mức tăng đầu tư nước ngoài.
Mục tiêu tăng trưởng 6% cho năm 2015 mà Chính phủ đưa ra là khả thi. Chỉ tiêu này khá trùng khớp với dự báo các tổ chức nước ngoài khi hầu hết đều dự báo tốc độ tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2015 sẽ trên 6%.
Ông Thành đưa ra dự báo chính sách tài khóa, tiền tệ trong năm 2015 sẽ được nới lỏng và lạm phát sẽ ở mức 5%.
Về nợ công của Việt Nam, cuối năm 2014 đã lên khoảng 60% GDP, gồm nợ của chính phủ và chính phủ bảo lãnh. Ông Thành dự báo, năm 2015 nợ công sẽ tăng lên mức 64%. Với trần nợ công của chính phủ là 65% thì mức này chỉ mới cập kề ngưỡng căng thẳng, nhưng các năm sau đó sẽ hạ